Robotiseren kun je leren; het onderwijs in 2030

Het lerarentekort is inmiddels een structureel probleem en heeft grote invloed op de kwaliteit van het onderwijs. Klassen worden regelmatig naar huis gestuurd omdat er geen docent beschikbaar is en de Onderwijsraad adviseert zelfs om terug te gaan naar 4 lesdagen om leraren verlichting te bieden. Dat terwijl leraren slechts een klein deel van hun werkuren daadwerkelijk voor de klas staan: aanpalende en administratieve taken slokken veel van hun kostbare tijd op. Kan het automatiseren van dit soort neventaken met behulp van RPA een oplossing zijn? 

Als docent ben je ooit begonnen met het idee dat je leerlingen iets wilt bijbrengen. Je wilt ze inspireren en voorbereiden op de toekomst. Toch staan docenten steeds minder voor de klas. Het takenpakket is de laatste jaren enorm uitgebreid. Docenten moeten steeds meer verantwoorden over de kwaliteit, inhoud en vorm van het onderwijs. 

Nicky Hendriks, sales executive bij Coforce: “Logisch, aangezien we leven in een controlemaatschappij. Dit brengt veel administratieve last met zich mee. Hierdoor is er minder tijd voor zaken die de kwaliteit van het onderwijs verhogen.” Als we kijken naar hoe docenten hun tijd besteden zie je dit ook terug in de cijfers.

Tijdsbesteding docenten primair onderwijs

Docenten op het primair onderwijs zijn gemiddeld 18 uur van hun werkweek bezig met het lesgeven. Dat is dus nog niet eens de helft van hun tijd. Het nakijken en voorbereiden van lessen, ook onmisbare taken, nemen zo'n 7 uur in beslag. Maar daarnaast zijn de leraren iedere week bijna 6 uur kwijt aan administratie. 

Tijdsbesteding docenten voortgezet onderwijs

Docenten op het voortgezet onderwijs staan zelfs nog minder uur per week voor de klas. Zij zijn nog geen 15 uur bezig met lesgeven. Nakijken en voorbereiden kost hen wekelijks meer dan 12 uur. Maar ook zij zijn kostbare tijd kwijt aan administratie: dit kost hen elke week weer 4 uur.

Werkdruk onderwijs is hoog

Iets wat de kwaliteit van het onderwijs ook niet verhoogt, is de werkdruk die docenten ervaren. Als we naar de grafieken kijken zien we dat docenten, structureel overwerken. Omgerekend naar fulltimebanen draaien leraren in het primair onderwijs een werkweek van 46,9 uur.

Leraren in het voortgezet onderwijs komen aan 45,2 uur. Daarom is het niet verassend dat het percentage burn-outklachten bij docenten met 27.4% flink boven het landelijk gemiddelde van 17% ligt.

LEESTIP ROC Midden Nederland: "We spelen personeel vrij voor andere taken"

Personeelstekort onderwijs

Leraren zijn schaars. En goede leraren nog schaarser. Voor het onderwijs is deze ontwikkeling niet nieuw. Er is al jaren een structureel tekort aan docenten. Niks nieuws onder de zon dus, maar dat maakt het probleem niet minder urgent. Sterker nog, het vergroot de problemen. Het werk van een docent wordt er niet leuker op. En het tekort wordt met de dag groter.

Kijkend naar de onderstaande grafiek zien we dat er in 2030 een tekort van 5309 fte zal zijn.

Lerarentekort een gebrek aan innovatie

Dat we een probleem hebben is duidelijk. Maar hoe gaan we dat oplossen? Het kabinet wil onder meer zorgen voor meer instroom van leraren. Dat lijkt alleen nog niet echt te lukken, want bij bijna alle typen lerarenopleidingen, behalve de pabo (de opleiding tot basisschoolleraar), loopt de instroom nog altijd terug vergeleken met tien jaar geleden.

Daarnaast wil het kabinet focussen op het behouden van docenten. Onder meer door de salarissen te verhogen. Maar dit soort oplossingen zijn niet bepaald nieuw en kun je niet innovatief noemen. Sterker nog, de roep om meer geld is zo oud als de weg naar Rome. Waarom zou dit dan nu ineens wel de problemen oplossen?

“The definition of insanity is doing the same thing over and over again and expecting different results.”

Digitalisering onderwijs de oplossing?

Daarom neemt het kabinet ook maatregelen om het onderwijs anders te organiseren. Met het idee dat scholen van de toekomst op een andere manier lesgeven, door meer gebruik te gaan maken van vakleerkrachten en ondersteunend personeel. Daarnaast wordt er gekeken naar de mogelijkheid om meer meer digitale middelen in het onderwijs te gebruiken.

Kijkend naar de verwachte tekorten is het moeilijk voor te stellen dat er genoeg onderwijsassistenten zijn te vinden om docenten te gaan ontlasten. Blijven de digitale middelen over. Is dat dan de toekomst? En wat betekent dat voor de docent van de toekomst?

Lees meer over de ervaringen van ROC Midden Nederland met RPA in het onderwijs >>

Om bij de docent van de toekomst uit te komen, moeten we eerst een stap terug, want hoe moet het onderwijs van 2030 eruit zien? Nicky: “De docent van de toekomst past in het beeld van de medewerker van de toekomst. Dat is een docent die kennis heeft of weet waar die kennis te vinden is en dit ook kan overbrengen.”

“Het is helder dat er anders moet worden lesgegeven dan hoe we dat nu doen”, vervolgt Nicky. “De richting waar we nu opgaan vraagt om een andere benadering. Ook in de toekomst blijft lesgeven mensenwerk en staat er een ‘ouderwetse’ docent van vlees en bloed voor de klas. Maar dan wel eentje die zoveel mogelijk gebruikmaakt van digitale hulpmiddelen en/of assistenten om zijn taak zo goed mogelijk te vervullen.”

Robotisering onderwijs zorgt voor meer tijd voor lesgeven

Kinderen zullen dus niet les krijgen van een robot, maar wel van een docent die kan omgaan met AI en softwarerobots. Klinkt interessant, maar wat levert dat op? Tijd. Misschien het kostbaarste wat we hebben. Veel tijd van docenten gaat nu op aan ‘randzaken’. Waardoor de kennis van een docent niet optimaal benut wordt.

Nicky: “Hoe meer taken, die wel moeten gebeuren, uitbesteed kunnen worden aan digitale onderwijsassistenten, des te meer tijd er overblijft. Dat moet voor veel docenten als muziek in de oren klinken. Niet meer urenlang bezig zijn met administratieve klussen, maar volop focussen op het ontwikkelen van je studenten.”  

“Ik hoop dat de docent van de toekomst 80% van zijn tijd bezig is met lesgeven en 20% met overige zaken”, vervolgt Nicky. “Dat is ook het streven wat ze bij de Ivy League universiteiten aanhouden. Het zou mooi zijn als we in 2030 van 33% ‘leveren van toegevoegde waarde’ naar 70% gaan. Als dat lukt, dan hebben we enorm veel gewonnen.”  

Meer weten? Lees alles over RPA in het onderwijs >>

Doen waar je goed in bent

Door tijd vrij te spelen bij docenten hebben zij meer tijd om leerlingen de volle aandacht te geven. Ze hoeven zich dan niet meer druk te maken of hun administratie wel op orde is, want dat is al door hun digitale onderwijsassistent gedaan. Bijkomend voordeel is dat de werkzaamheden die worden uitbesteed aan een softwarerobot goed worden uitgevoerd. “Er wordt hierdoor een flinke last weggenomen. Doordat de docent minder werk hoeft te doen, gaat de werkdruk ook omlaag. De robot neemt het minder leuke werk op zich en jij kunt iets anders gaan doen. Hoe fijn is dat?”  

Iedere leerling is uniek en heeft zijn eigen uitdagingen en verdient daarom ook een docent die hierop inspeelt. Toch is dit nu nog lang niet altijd mogelijk. Dit geldt net zo goed voor docenten, ook zij zijn uniek. Door werkzaamheden te robotiseren ontstaat er ruimte om te kijken waar een docent nu echt goed in is.

“Ik had docenten die fantastisch les kunnen geven en inspirerend kunnen vertellen, maar ook docenten die daar wat minder talent voor hadden, maar waar ik inhoudelijk meer aan had dan de docent die fantastisch kon oreren. In plaats van vast te houden aan het idee dat iedere docent hetzelfde moet kunnen, komt er ruimte om ieders talenten te benutten om zoveel mogelijk toegevoegde waarde te leveren aan studenten.” 

Er zal dus een moment komen dat er docenten zijn die alleen nog maar bezig zijn met het begeleiden van groepjes of individuele studenten. Niet omdat ze niet goed kunnen lesgeven, maar omdat dit de meeste waarde biedt voor de leerling. En de docent die fantastisch kan vertellen, kan zijn verhaal nog beter maken. 

Let's go digital

Lets’ go digital, dus. Maar dat is makkelijker gezegd dan gedaan. Als we kijken naar waar we nu staan in het robotiseringproces, bevinden we ons volgens Nicky in een overgangsfase. “Als je ziet waar Amerikaanse universiteiten nu zijn, dan lopen we in Nederland achter. Daar werken ze al met AI en softwarerobots. Met maar één doel: om zoveel mogelijk kennis en toegevoegde waarde te kunnen geven aan hun leerling.”

Schoolbesturen staan volgens Nicky voor een grote uitdaging. “Veel scholen weten nog niet hoe ze er moeten komen. Het ontbreekt vaak aan een plan, wat als consequentie kan hebben dat je achteropraakt.”  

Belangrijk is dat het bestuur of andere leidinggevenden de regie pakken. “Soms zijn het docenten die mij benaderen om meer te weten te komen over RPA. Maar dat moet je helemaal niet bij een docent neerleggen. Laat die docent doceren en kijk vanuit een grotere visie en een gericht plan voor de toekomst naar investeringen om administratieve lasten te verlichten met RPA." 

Digitalisering onderwijs begint met een plan

Het begint dus met een plan, een visie, maar hoe kom je daaraan als je die kennis zelf niet in huis hebt? Of beter gezegd, wie leert het onderwijs robotiseren? “Je zult als school op zoek moeten gaan naar partijen die kennis hebben op het gebied van digitalisering. Waarmee je samen kijkt welke onderdelen je kunt robotiseren en waar je als onderwijsinstelling wilt staan in 2030.” Of ga eens in gesprek met andere onderwijsinstellingen die al wel de stap hebben gewaagd. Zo kan ROC Midden Nederland alles vertellen over hun ervaringen met RPA in het onderwijs. 

Het belangrijkste advies? “Ga gewoon aan de slag. Kies een proces wat je wilt digitaliseren en begin! Dat gaat soms met vallen en opstaan, maar je bent in ieder geval gestart. Tijdens dit proces kun je jouw visie verder uitwerken of bijstellen. Probeer te onthouden dat het digitaliseren van het onderwijs een marathon is en geen sprint. De visie die je gemaakt hebt met potlood, kun je dan uitgummen en daarna met stift invullen. En als je die trein eenmaal gaande hebt dan kom je er wel, misschien wat later, maar je komt er wel.” 

Meer weten over RPA in het onderwijs?

Download dan de brochure over de Digitale Onderwijsassistent:

of lees over de ervaring van ROC Midden Nederland